AY-YILDIZ CEMİYETİ
Bursa yöresinde etkinlik gösteren ilk direniş örgütlerinden biri. Bu cemiyetin varlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 1 Ocak 1923 günü yaptığı gizli oturumda söz alan Erzurum Milletvekili Mehmet Salih (Yeşil) Efendi'nin aşağıdaki konuşmasından anlaşılmaktadır:
"Ben Bursa'da namuskâr bir hareket takip ettiğim için, harekât-ı mütekaddimenin ilk mukaddimesi (öncü eylemlerin başlangıcı) Erzurum'da hafi (gizli) başladığı zaman bana yazılan hafi bir kâğıt üzerine, daha doğrusu İttihatçıların ayrıca yazmış oldukları bir mefkure (ülkü) üzerine ilk evvelâ Ay-Yıldız nizâmnâmesi, bilâhare Karakol nizâmnâmesi..."
Meclis'teki bu konuşma Salih Hoca ile Muhittin Baha Bey'in, aralarındaki bir sorunun çözümü için yaptıkları tartışmalar sırasında geçmiştir. Muhittin Baha Bey, Hoca'nın konuşmasının bu bölümünü ve onun Bursa'daki Kuva-yı Milliye hizmetlerinde üstlenmiş olduğu sorumlulukları yadsımamıştır.
Mümtaz Şükrü Eğilmez de anılarında, Erzurum Kongresi kararlarından Salih Hoca aracılığıyla haber aldıklarını yazmaktadır. Bu durumda Bursa'da, İzmir'in işgalini izleyen ilk dönemde, açık "Redd-i İlhak" çalışmaları yanında Ay-Yıldız ve Karakol cemiyetleri gibi gizli kuruluşların da birtakım çalışmalar yapmış olduklarını kabul etmek gerekmektedir. Niteliği ve üyeleri hakkında açıklayıcı bilgiler bulunmamasına karşın, Ay-Yıldız Cemiyeti'nin de, erken dönemde, çeşitli merkezlere bağlı değişik direniş çabalarının başladığı dönemin örgütlerinden olduğu, ancak kısa süre sonra söndüğü veya söndürüldüğü anlaşılmaktadır.