HÜNKÂR KÖŞKÜ
Bursa Merkez Yıldırım İlçesi'nde, Uludağ eteğindeki Temenyeri semti ve parkının güney/üst kesiminde av köşkü olarak, Padişah Abdülmecit'in (salt. 1839-1861) Bursa gezisi dolayısıyla Vali Salih Paşa tarafından yaptırılan köşk.
Aktarımlara göre, Padişahın Bursa'yı onurlandıracağı haberi üzerine, kentin güneyinde Keşiş Dağı (Uludağ) eteğindeki Hüsamettin Dergâhı yakınında ve Gökdere'nin doğusunda kalan Ebu Şalime Şeyhi Hasip Efendi'nin (bazı kaynaklarda Şerif Efendi) bahçesinde, on dokuz gün gibi kısa bir sürede, Barok stilde ve sıvama yöntemiyle inşa edilmiştir (1844).
Sultan Abdülmecit, Bursa gezisi sırasında 29 Haziran - 2 Temmuz 1844 günleri bu köşkte kaldı. Ardılı Sultan Abdülaziz de, 18 Nisan 1862'de bu köşkte konuk edildi. İki padişahın sabahları halkı selâmladığı köşkün kuzey kesimindeki ağaçlıklı yer "Temenna Yeri" adıyla anıldı ve öyle tanındı.
Atatürk de 1925'teki Bursa gezisi sırasında beraberindekilerle birlikte bir süre bu köşkte kalmıştır.
1947 yılında Bursa Belediyesi'nin malı olan köşk, daha sonra TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı'na devredildi. Uzun süreli onarım ve restorasyon çalışmaları sonucunda kullanıma hazır hale getirildi.
Köşk, zaman içinde sırasıyla "Kasr-ı Hümâyun", "Hünkâr Köşkü", "Kasr-ı Milli", "Cumhuriyet Köşkü" ve "Atatürk Köşkü" adlarıyla anılmıştır.
Yapım Özellikleri
Ana giriş, bahçenin güneybatısındaki demir kapıdandır. Köşede bekçi ve danışma odası, tam karşıda eskiden araba garajı, mutfak ve lıiznıetçi odaları olarak kullanılan eklenti vardır.
Köşk, Ampir üslûbunda yapılmıştır.
Sıvama duvarlar ahşap çatkılı olup ince çıtalarla kaplanmıştır. Bina, zemin ve bodrum katlarından oluşmaktadır.
Giriş kapısı güneydedir. Mermerden dört basamaklı bir merdivenle önce bir sahanlığa, buradan iki basamakla giriş holüne geçilmektedir. Mermer sahanlık, ahşap sütunlar üzerinde duran işlemeli ahşap bir tavanla örtülmüştür.
Giriş holünün tam karşısındaki kapıdan konuk salonuna geçilmektedir. Bu bölümün duvarları ve tavanı son derece güzel işlenmiştir. Tavandaki kabartma yaldız boyalı hatlarla ayrılmış panolarda çiçek demetleri, ortada altın yaldız boyalı kabartma ay yıldız, güneybatıdaki panolarda açmış güller ve tomurcuklar, güneydoğuda güller ve margaıetler yer almaktadır. Kuzeydeki büyük panoda akarsu kenarında beyaz bir ördek ile iki yavrusu, güneydekinde ise beyaz bir köpeğin saldırısından kurtulmak için kaçışan üç geyik vardır.
Kabul salonunun kuzeyindeki çift kanatlı bir kapıdan, oymalı ahşap korkulukları olan küçük bir balkona çıkılmaktadır.
Salondan bir kapıyla geçilen sağdaki (doğudaki) geniş odanın duvarları panoludur. Tavanının merkezinde kabartma altın yıldızlı geçme rûmî motifler, köşelerinde yağlı boya güller, margaretler, üzüm salkımları, siyah renkli duran ve uçuşan kuşlar işlenmiştir. Doğu kesiminde bir deniz manzarası, şato ve yelkenliler, batıda ise dalgalı bir deniz, yelkenliler ve bir deniz feneri görülmektedir.
Kabul salonunun solundaki (batısındaki) odanın tavanı ortadan kabartma hatlarla iki uzun bö-lüme ayrılmıştır. Doğu ve batı bölümlerinin ortalarında güller, margaretler ve çeşitli çiçeklerden bir demetin etrafında kabartma, altı kollu yıldız motifleri yer almaktadır. Köşelerde deniz manzaraları, doğa manzaraları, at figürünün egemen olduğu bir pano ile gece manzaraları yer almaktadır. Bu odadan bir kapı ile daha küçük bir odaya geçilmektedir.
Giriş holünün sağında bulunan on sekiz basamaklı merdivenle bocini m katına inilmektedir. Buradaki "havuzlu salon" adıyla anılan mekânın ortasında ufak mermer bir havuz ve güzel bir fıskiye yer almaktadır. Salonun güney cephesinde yuvarlak kemerli bir niş içerisinde iki lüleli bir çeşme vardır. Batısında büyükçe bir başka oda, güneybatısındaki bir kapıyla geçilen koridordan lavabo ve tuvalet bulunmaktadır.
Havuzlu salonun kuzeyindeki çift kanatlı bir kapıdan, ahşap sütunlu, tavanlı ve oymalı ahşap parmaklıkları olan daha büyük bir balkona çıkılmaktadır.
Bodrum katın en görkemli bölümü, havuzlu salonun doğusundaki yemek odasıdır. Onarım öncesine değin, odanın ortasında on dört sandalyeli büyük bir masa, girişin iki yanında yemek odası takımlarının konulduğu iki dolap bulunmaktaydı. Duvarları yağlıboya çizgilerle panolara ayrılmıştır. En görkemli yeri kabartma çizgilerle bölümlere ayrılmış durumdaki tavanıdır. Tavanın göbeğinde, geri fonda sık ormanların yer aldığı yeşil bir düzlüğe uzanmış heybetli bir aslan çizilmiştir; bu aslan, hangi yönden olursa olsun, bakana dönük konumda görünmektedir. Tavanın batı bölümündeki yağlıboya panoda, dere kenarında ulu ağaçların ve salkım söğütlerin süslediği yeşil bir bahçe ve içinde küçük bir köşk; doğudakinde deniz sahili ve yelkenliler görülmektedir. Köşelerdeki panolarda yiyecekler, kadehler, şarap şişeleri, kavun, karpuz, üzüm salkımları, şeftaliler, nar ve erikler resmedilmiştir. Yemek odasının yanında servis odası bulunmaktadır.
Havuzlu salonun güneybatısındaki kapıdan çıkılan mekândan, bahçe merdivenlerine açılan kapıya geçilir. Köşkün bahçesi, beton merdivenlerle inilen dört kademeli teras halindedir. İkinci kademesinde, mermerden yuvarlak bir havuz yer alır; bunun fıskiyesi ilgi çekicidir.
Yapının kuzey, doğu ve batı cephelerinde zemin ve bodnım katlar belirgindir. Güney cephesi tek katlıdır.
Doğu ve batı cephelerindeki üçgen alınlıkların iç kısımlarındaki bölümler çıtalarla baklava dilimlerine ayrılmıştır. Ortalarında yeşil zemin üzerine koyu sarı renkte yıldız motifi işlenmiş; alınlıklarda akroterlerle süslenmiştir. Benzer süsleme, güney cephesinde mermer giriş sahanlığının üstünü örten ahşap tavanın dış yüzünde ve kuzey cephede de vardır. Ana giriş kapısı üstünde bir güneş kursu bulunmaktadır.
Köşkün çatısı, kiremitleri kaldırılarak kurşunla kaplanmıştır.
