LODOS
Bursa'nın ünlü rüzgârı. Ülkemizde kış mevsiminde güneybatıdan esen, sıcaklığın yükselmesine neden olan ve genellikle yağış getiren rüzgâra bu ad verilir. Adı Yunancada "notos" sözcüğünden gelir. Bursa'da lodos rüzgârı genellikle güney kuzey doğrultusunda uzanan vadiler boyunca büyük bir şiddetle eser. Zaman zaman çatıların uçmasına, ölümle sonuçlanan kazalara, soba zehirlenmelerine ve âni kar erimesi sonucu oluşan taşkınlara yol açar.
Bursa'nın ünlü lodosundan Nâzım Hikmet de söz eder bir hasret şiirinde bölüm bölüm. Şiirin adı "Lodos""ur, Bursa'nın ünlü rüzgârını anlattığı bölümleri de şöyle:
LODOS
Kim bilir kaç milyon ton ağırlığında
ummanda çalkalanmakta su.
En yalnız dalganın üzerinde
bos bir konserve kutusu...
Mevsim bahara yakın.
Fırtına
Lodos.
Nasıl şiddetli,
nasıl sıcak esiyor...
Bir yerlerde bir cam kırıldı yine
-bu gece bu üçüncüsü-.
Hangi boş koğuşun kapısı açık kalmış,
küüüt, küt, nasıl çarpıyor...
Ovaya dörtnala yaylılar iniyor:
Çıngıraklar hamutlarında beygirlerin.
Ve iki yanda çırpman musambalarıyla
Koşuyorlar gece yarısı denize doğru
înce uzun kılçıklardan ibaret kavak ağaçları
aydınlıktılar mehtâbolmadığı halde. Ve kalın
ve dallı budaklı kestaneler kımıldanıyor
-iki yana sallanıyor değil ağır ağır yer değiştiriyorlar âdeta-
gidiyordu göz alabildiğine
yıldızların ışığında
yapraksız ahşap kalabalığı...
Buna rağmen bu lodos,
bu uğultu. Buna rağmen havada
dişi bir ten kokusu ve yüklü bir yumurtalığın sıcaklığı...
Dağlarda kar çözülüyor. Yürüyor usareler
yapraksız dalların ucuna doğru.
Gebe. Gebelik.
Mevsim bahara yakın ve doğumun
-korkunç güzel ve sıcaktır-
günü doldu dolacak...
Namdar Rahmi Karatay (b. bak.) da Bursa'nın ünlü lodosunu bir şiirinde şöyle anlatıyordu:
BURSA'DA LODOS
Rüzgâr
Yine Keşişin zindanından boşandı,
Yine pancurlar, pencereler kapandı...
Acar
Bir dev gibi dolaşıyor ortada...
Hayda!..
Yeşil'den Tophane'ye, Tophane'den Yeşil'e
Rengi mosmor
Koşuyor...
Saçları dalga dalga koşan bir deli...
Bir eli
Havada bulutları süpürüyor;
Bir eli evleri, damları yaımnıkluyor;
Bir an uyukluyor...
Sonra yine köpürüyor.
Lodos!
Hiddetten rengi mosmor,
Yaprakları, mey-vaları döküyor;
Ağaçları kökünden söküyor;
Koşuyor.
Bir şimşek gibi çakıyor.
Herkes kızgın kızgın bakıyor,
Ortalığı alt üst eden bu deliye;
Ben gıpta ile, hasetle bakıyorum.
İçimde teselliye
Benzeyen bir his var...
Rüzgâr, Despot Keşiş'in zincirlerini kıran
Zindanını yıkan
Bağıran, uluyan, haykıran,
Hür ve başıboş ortaya çıkan
Rüzgâr...
