RÜŞTİYE MEKTEPLERİ
RÜŞTİYE MEKTEPLERİ
XIX. yüzyılın ilk yarısında kurulan ve iptidaî (ilk) ile îdâdî (lise) arasında eğitim veren eğitim kurumu.
1838'dc Mahmut H'nin buyruğuyla ilk olarak İstanbul'da açılmaya başlanan bu eğitim kurumlarına önceleri "ikinci sınıf' adı verilmek istendiyse de, Mahmut II, öğren¬cilerin bu okulları bitirdiklerinde erginliğe (rüşte) erişmiş olacaklarını öne sürerek "rüştiye" adıyla anılmasını uygun buldu. Bu okullarda "emsile" (dil bilgisi), "inşa" (kompo¬zisyon), "hat" (güzel yazı), din ve ahlâk dersleri verilmekteydi. Daha sonra pozitif bilimlerle ilgili derslerle yabancı dil öğrenimine de geçildi.
Önceleri askeri ve mülki (sivil) rüştiye mektepleri açılmışken, 1859'da "mas" (kız) rüştiyeleri de açıldı. Bursa'da ilk rüştiye, 17 Temmuz 1860 farilimde, günümüzde Kız Lisesi'nin bulunduğu yerdeki bir binada, ule¬mâ, tekke şeyhleri ve vilâyet meclisi üyele¬rinin katılımıyla düzenlenen bir törenle açıldı. Bu ilk rüştiyeye, dönemin sıbyan mekteplerinden (b. bak.) seçilen öğlenciler alındı. 1875 yılına gelindiğinde Hudavendigâr Vilâyeti Bursa Sancağı'ndaki rüştiye mekteplerinin sayısı 25'e ulaşmış bulunuyordu.
1932 yılına gelinceye değin kız ve erkek ortaokullarına rüştiye adı verilmesine devam edildi.
1325 Salnamesi'nde Bursa rüştiyeleri:
1324 (1908) tarihli Hudavendigâr Vilâ¬yeti Salnâmc.sFne göre bu okullarda okutulan dersler şunlardı: Tecvit, Kur'an-ı Kerim, ve Ulûm-u Diniyye'yc (din bilgisi) ek olarak Türkçe, Ahlâk, Arapça, Farsça, Fransızca, Hesap (aritmetik), Hendese (geometri), Coğ-rafya, Tarih, Hüsnü Hat (güzel yazı) ve Re¬sim.
1325 (1909) tarihli Hudaverdigâr Vilâyeti Salııâmesi'ndc de bugünkü Bursa ili sınırları içinde etkinlik gösteren onüç rüşti¬ye mektebinde toplam 662 öğrenci öğre¬nim gördüğü belirtilmekteydi. Bu rüştiye mektepleri ve öğrenci sayıları da şöyle idi:
1- Bursa Rüştiye-i Askeriyesi (Işıklar As¬keri Lisesi'nin orta kısmı, 137), 2- Bursa İnas
(Kız) rüştiyesi (137), 3- Mudanya rüştiyesi (25), 4- Gemlik rüştiyesi (20), 5- Mİlıalıç (Ka¬racabey) rüştiyesi f25), 6- Kirmastı (Musta¬fakemalpaşa) rüştiyesi (25), 7- Pazarköy (Or¬hangazi) rüştiyesi (40), 8- Atranos (Orhane¬li) rüştiyesi (34), 9- Umurbey rüştiyesi (21), 10- Armutlu (Yalova'ya bağlandı) rüştiyesi (30), 11- Kumla rüştiyesi (32), 12- İnegöl rüştiyesi (108), 13- Yenişehir rüştiyesi (28). Ayrıca (Bak. MİLLİ EĞİTİM).
