VALİ (Bursa valileri)

VALİ (Bursa valileri)
11 yönetiminin başında bulunan resmi devlet görevlisine verilen ad. Vali, ilde devletin, hükümetin ve ayrı ayrı her bakanlığın temsilcisidir. Askeri ve adli işler dışında, o ilde bulunan tüm devlet görevlilerinin âmiridir. Devlete, özel idareye, belediye ve köy muhtarlıkları ile bunlara bağlı kuramlar yanında; özel hukuk kişilerine ait mali, ticari ve endüstriyel işletmeler valinin zabıta denetimi altındadır. Valisi bulunduğu ilde kamu düzeninin ve güvenliğin sağlanmasından sorumludur. Bu amaçla, gerektiğinde tüm kolluk kuvvetlerinde ve olağanüstü durumlarda askeri kuvvetleden yararlanır. Çeşitli bakanlık ve genel müdürlüklerin ildeki örgütleri ile bunları yönetenlerle görevlileri, valinin denetimi altında çalışırlar. Vali, bölgesindeki yerel yönetim kuruluşları üzerinde de \"vesayet\" denetimi yetkisini kullanır.
İllerde demokratik karar organı \"11 Genel Meclisi\"dir. Beş yılda bir yapılan yerel seçimlerde, genel oy ve nispi temsil ilkesine göre seçilen ilçe temsilcilerinden oluşur. Başkanı Vali\'dir. Her yıl aralık ayında olağan toplantısını yapan 11 Genel Meclisi, gerektiğinde Vali tarafından olağanüstü toplantıya çağırılır. Meclisin aldığı kararlar, Vali\'nin onayı ile yürürlüğe girer. II Genel Meclisi, her toplantı döneminde kendi için¬de dört üyeyi \"11 Daimi Encümeni\" üyeliğine seçer. Vali\'nin başkanlığında bütün yıl boyunca görev yapan bu encümen, 11 Genel Meclisi\'nin çalışmadığı sürede onun adına görev yapar.
İllerde ayrıca Vali\'nin başkanlığında oluşturulan ve Hukuk İşleri Müdürü, Sağlık Müdürü, Milli Eğitim Müdürü, Defterdar, Bayındırlık Müdürü, Veteriner ile Tarım 11 Müdüründen oluşan \'İl İdare Kurulu\" bulunur. Bu kurul, ilin yönetilmesinde Vali\'ye yardımcıdır.
Huda vendigâr\'dan
Bursa\'ya tarihsel gelişim
Osmanlı döneminin başlangıcından XX. yüzyıla gelinceye değin eyâlet/il yönetiminin tarihsel gelişimi, ilgili bölümlerde verilmiştir (ita/c. EYÂLET, HUDAW.NDİGÂR).
Osmanlı Devleti yönetim sisteminde XX. yüzyılda başlayan hızlı değişim sürecinde, \"ihtisap\"tan \"belediye\"ye geçişe ko¬şut olarak, vilâyetlerin yönetim yöntemle¬rinde de birbiri ardınca değişiklikler gerçekleştirildi. 1864 yılında yayımlanan \"Eyâlet Reform Yasası\" niteliğindeki kararname ile, sonradan bazı ufak tefek düzenlemeler yapılmasına karşın, Osmanlı Devleti'nin sonuna değin genel olarak değişmeyecek olan bir "il yönetimi sistemi" oluşturuldu.
Bu reformla "Meclis-i Umumii Vilâyet" adı verilen ve çağdaş dönemdeki "il genel meclisi\"nin yerini tutan, görevleri arasında "Valinin gördüğü işleri denetlemek, maliye ve hukuk alanlarıyla ilgili işleri tartış¬mak, vergiyi saptayıp toplanmasını kararlaştırmak ve Tanzimat Fermânı\'nın (b. Bak.) uygulanmasını gözetmek" bulunan bölgesel meclisler kuruldu.
             Meclis-i Umumii Vilâyet, başlangıçta Vali'nin başkanlığında, vilâyet erkânı ile halk arasından özel yöntemle seçilen üç Müslüman ve gayrimüslim üyeden oluşmaktaydı. Sonraları bu oluşum az çok değişikliğe uğradı ve Meclis, doğal üyelerinin dışında her kazadan (ilçe) iki Müslüman ve iki gayrimüslim üyenin de katılımıyla toplanmaya başladı. Görüldüğü gibi Meclisin bu yapısı, azınlıklara tanınmak zorunda kalınan hakların ve bunların Osmanlı ülkesindeki konumlarını güvence altına almayı da amaçlamaktaydı.
           Meclis\'in il merkezinde bulunanı, Vali\'nin başkanlığında Naip, Vali Muavini, Defterdar, Mektupçu, Müftü, Rum Metropoliti, Gregoryen Ermeni Murahhasası, Katolik Ermeni Murahhasası ve Hahambaşı ile; seçimle gelen ikisi Müslüman, ikisi de gayrimüslim üyeden oluşuyor ve Meclis-i 1da-re-i Vilâyet adıyla anılıyordu.
Kazalarda (ilçe) ise Meclis, Kayma-kam\'ın başkanlığında Naip, Mal Müdürü, Tahrirat Kâtibi, Müftü, Rum Metropoliti, Ermeni Murahhasası ve varsa Haham ile; seçilmiş ikisi Müslüman, ikisi de gayrimüsim üyeden oluşuyor ve Meclis-i İdarei Kaza adıyla anılıyordu.
     Meclisi Umumii Vilâyet, Vali tarafından toplantıya çağırılıyor ve en çok 40 gün süre ile toplanıyordu. Görevleri; yol ve köprülerin yapım ve onarımı, vergi toplanması, tarım ve ticaretin geliştirilmesi gibi konuları görüşerek karara bağlamak; alınan bu kararlara göre vilâyet bütçesini düzenlemekti.
Gerçekleştirilen reformlara koşut olarak, vilâyetlerdeki adalet işleri de daha çağdaş bir düzene sokulmuş ve mahkemeler şu bölümlere ayrılmıştı:
1- Şeriat mahkemeleri (başında Kadı bulunmaktaydı), 2- Ceza mahkemeleri (bir
 
müfettiş yargıcın başkanlığında, üç Müslüman ve üç gayrimüslim üyeden oluşuyordu), 3- Ticaret mahkemesi (karma), 4- İstinaf mahkemesi (yukarıdaki yargı orgalarının üstünde bir tür \"temyiz\" yetkisi bulunan bu mahkemenin başkanı Şeyhülislâm tarafından atanıyor ve üçü Müslüman, üçü de gayrimüslim üyeden oluşuyordu).
1324 tarihli Hudavendigâr Vilâyeti Salnamei Rcsmiyesi\'ne göre, Bursa\'da etkinlik göstermekte olan mahkemeler şunlardı:
1- Şer\'iye mahkemesi, 2- İstinaf mahkemesi, 3- Bidayet mahkemesi, 4- Ticaret mahkemesi.
İstinaf mahkemesinin "hukuk" ve "ceza" kısımları, Bidayet mahkemesinin de \"hukuk\", "ceza" ve icra" daireleri bulunu¬yordu.
Osmanlı dönemi Bursa (Hudavendigâr) Vilâyeti valileri 1324 H. (1906) tarihli Hudavendigâr Vilâyeti Salnâmesi'nde "TeşkM-1 vilâyetten beri gelen valiler\" başlığı altında, \"rûmî\" tarihle 1283 (1867) yılından itibaren gelen valiler şöyle sıralanmaktadır:
Hüsnü Paşa    1283 (1867)
Süreyya Paşa    1284 (1868)
Elhac izzet Ahmet Paşa   . . . .1285 (1869)
Cevdet Paşa       1287 (1871)
Cezayirli Ali Rıza Paşa    1287 (1871)
Hamdi Paşa (ikinci kez,
ilk kez eyâlet valisi olarak) . .1288 (1872)
Galip Bey    1289 (1873)
Safvet Paşa       1289 (1873)
Hacı İzzet Mehmet Paşa ... .1290 (1874) Cezayirli Ali Rıza Paşa
(ikinci kez)    1290 (1874)
Fosfor Mustafa Paşa    1291 (1875)
Hüsnü Paşa (ikinci kez)   ... 1291 (1875)
Galip Bey (ikinci kez)       1291 (1875)
Hüseyin Avni Paşa    1291 (1875)
Veliyettin Paşa (ikinci kez,
ilk kez eyâlet valisi olarak) . .1292 (1876)
Âli Paşa    1293(1877)
Ahmet Rasta Paşa    1294 (1878)
Sait Paşa    1294
1683
 
Galip Paşa (üçüncü kez,
iki kez \"bey\" rütbesiyle) ... .1294 (1878)
Ahmet Vefik Paşa       1294 (1878)
Hacı İzzet Paşa (ikinci kez)    1299 (1883)
Nazif Paşa    1299 (1883)
Zühtü Paşa       1303 (1886)
Hakkı Paşa       1303 (1887)
Hüseyin Rıza Paşa    1305 (1889)
Mahmut Celalettin Paşa  ... .1305 (1889)
Münir Paşa       1307 (1891)
Zilini Paşa    1312 (1896)
Münir Paşa (ikinci kez) . . . .1312 (1896) İbrahim Halil Paşa (vekil) . .1313 (1897) İbrahim Halil Paşa (asıl) . . . .1314 (1898)
Reşit Mümtaz Paşa    1319 (1903)
Mehmet Tevfik Bey (Bireri) .1322 (1906)
Abbas Halim Paşa (?)    1325 (1909)
1907 sonrası ve Kurtuluş Savaşı dönemi 1909\'tlan sonra ve Yılmaz Akkılıç\'ın
Kurtuluş Savaşında Bursa adlı yapıtına gö¬re, Kurtuluş Savaşı sürecinde görev alan
valiler:
Mustafa Azmi Ömer Bey
(Akalın)       1325(1909)
Mehmet Eftalüddin Bey
(Tekiner, vekil)       1328 (1912)
Bekir Sami Bey (Kunduh)   . .1329 (1913)
İsmail Kemal Bey
(Alpsar, vekil)  .\'    1330 (1914)
Ali Osman Bey
(Güley)       07.04.1915-21.09.1915
İsmail Hakkı Bey
(Albay)    21.09.1915-23.10.1918
Ebubekir Hazım Bey (Tepeyran,
birinci kez)    12.12.1918-19.03.1919
Gümülcineli İsmail
Hakkı Bey       13.03.1919-27.06.1919
Mustafa Azmi Ömer Bey (Akalın,
ikinci kez)      28.07.1919-25.09.1919
Süleymaniyeli Mustafa Paşa
(Nemrut)       25.09.1919-03.10.1919
Ebubekir Hazım Bey
(ikinci kez)    11.10.1919-12.02.1920
Keşfi Bey    19-02.1920-07.04.1920
Albay Bekir Sami Bey
(Günsav, vekil) . . .07.04.1920-02.05.1920
Hacim Muhittin Bey
(Çarıklı)    02.05.1920-08.07.1920
Sadık Vicdani Bey
(vekil)       10.07.1920-23.08.1920
Kâzım Bey (vilâyet defterdarı,
vekil)    23.08.1920-30.08.1920
ZiverBey    23.08.1920-11.12.1920
Ziver Bey (vekil)   11.12.1920-17.01.1921
Mehmet Emin Bey
(Yeniçay)    18.01.1921-09.03.1921
Osman Bey (istatistik müdürü,
vekil)    10.03.1921-14.03.1921
Ali Kemal Bey (Kongur, vilâyet
kadısı, vekil)   . . . .14.03.1921-13.08.1921
Nafiz Bey (vekil)   .13.08.1921-17.04.1922
Yeşilîzâde Aziz
Nuri Bey       17.04.1922-08.09-1922
 
Nafiz Bey (vekil) .08.09.1922-11.09.1922 Numan Bey (kurtuluş günü, Belediye\'de
seçimle)      11.09.1922- ? 1922/23
Hacı Âdil Bey
(Aıda)       1922/23-14.04.1923
Cumhuriyet döneminde Bursa valileri Bursa Valiliği kayıtlarına göre:
Hilmi Bey    14.04.1923-20.03.1924
Kemal Bey
(Gedeleç)    24.03.1924-16.11.1926
Cemil Cahit Bey
(vekil)      17.11.1926-15.12.1926
Eatin Bey
(Güvendiren)  . . . .15.12.1926-17.06.1933
Zeynel Abiclin Bey
(Özmen)       19.06.1933-28.05.1934
Ekrem Bey
(vekil)      28.05.1934-20.06.1934
Fazlı Güleç
(birinci kez.)    20.06.1934-19.08.1935
Edip Kutay
(vekil)      19.08.1935-29.08.1935
Şefik Soyer    29.08.1935-25.05.1939
Edip Kutay
(vekil)  . .\'    25.05.1939-07.06.1939
Refik Koraltan . . .07.06.1939-26.01.1942 Hilmi Balcı
(vekil)       26.01.1942-10.02.1942
Fazlı Güleç
(ikinci kez)    10.02.1942-28.08.1945
Remzi Emiroğlu
(vekil)      28.05.1945-14.09.1945
Haşimİşcan    14.09.1945-01.08.1950
Hilmi İncesulu   . . .01.08.1950-08.12.1951
Cahit Ortaç    15.12.1951-12.12.1954
İhsan Sabri
Çaglayangil       16.12.1954-31.05.1960
Fehmi Albayrak
(27 Mayıs\'ta)    31.05.1960-13.06.1960
Turgut Başkaya . . 13.06.1960-04.08.1960 Daniyal
Yurdatapan       12.08.1960-13.10.1960
Enver Kuray    13.10.1960-11.10.1962
Fahrettin Akkutlu   .01.11.1962-27.06.1964
Vefa Poyraz       29.06.1964-18.01.1966
Celalettin Ünseli . .20.01.1966-01.05.1967 Ertuğrul Ünlüer . .05.06.1967-15.09.1968 Enver Saatçigil   . . .23.10.1968-09.06.1971
Sedat Tolga       09-07.1971-23.07.1975
Mehmet
Karasarhoğlu   . . . .24.07.1975-17.02.1978
Ziya Çöker    19.02.1978-12.09.1979
Zekâi Gümüşdiş . .10.10.1979-02.05.1988 Mansur Özlüer
(vekil)       02.05.1988-15.08.1988
Erdoğan
Şahinoğlu    15.08.1988-16.07.1991
Erol Çakır    16.07.1991-17.02.1992
Necati Çetinkaya . . 17.02.1992-//.09-1993 Rıdvan Yenişen . . .//.09.1993-23-04.1996 M. Orhan
Taşanlar    23.04.1996-30.09-1999
Ali Fuat Güven    04.10.1999-
 

ÜYELERİMİZE İNDİRİM YAPAN FİRMALAR

BGC üyelerine indirim yapan sağlık ve eğitim kurumları ile yapılan sözleşmeler yenilendi. devamı

BGC ÖDÜLLERİ SAHİPLERİNİ BULDU...

Bursa Gazeteciler Cemiyeti tarafından geleneksel olarak organize edilen “BGC Başarı Ödülleri Yarışması”... devamı

BİK GENEL MÜDÜRÜ DURAN: “BASINIMIZA KATKI İÇİN VARIZ”

Basın İlan Kurumu Genel Müdürü Rıdvan Duran, BGC Başkanı Nuri Kolaylı’yı Basın Kültür Sarayı’ndak... devamı

BGC ÖDÜL SÜRECİ BAŞLADI

Bursa Gazeteciler Cemiyeti tarafından her yıl geleneksel olarak organize edilen Gazetecilik Başarı Ödülleri Y... devamı

Marmara Bayram’ın konusu “Bursa turizmi”

Marmara Bayram Gazetesi’nde ana konu olarak “Bursa turizmi ve Bursa’nın bilinmeyen yöreleri” ele alınaca... devamı