EVRENOSOĞULLARI
Osmanlı "ümerâ" soyu. Kurucusu, ilk olarak Bursa'da ortaya çıkan Gazi Evrenos Bey'dir. Soy, daha soma çoğunlukla Rumeli'de yaşamış ve etkinlik göstermiştir.
Evrenos Bey'in yedi oğlundan Ali ve Isa Bey'ler öne çıktılar.
Ali Bey, babası ile çıktığı akınlarda, yiğitlik ve hakbilirliği dolayısıyla "Yürekli" veya "Ayyürekli" sanıyla ün kazandı. Yıldırım Bayezit tarafından, Arnavutluk üzerine uç beyi olarak görevlendirdi. Ankara Savaşı'ndan sonra bir süre Musa Çelebi'yle birlikmiş gibi göründüyse de, el altından Çelebi Mehmet'i destekledi. Selânik'in fethi sırasında yararlıkları görüldü (1430). Macaristan ve Erdel'e akınlar yaptı. 1441'de Belgrat kalesini altı ay süreyle kuşattı. 1447'de Arnavutluk'taki İskender Bey ayaklanmasını bastırmakla görevlendirildi, Debre yakınlarında tutuşulan savaşta ayaklanmacılara ağır kayıplar verdirmesine karşın kesin sonuç alamadı. 1457'de Hamza Bey'le birlikte bir kez daha Arnavutluk'a görevlendirildi, ancak bozguna uğradı. En son 1462'de Fatih Mehmet'in Eflak seferine katıldı. Bu tarihten sonra öldü. Oğullan Evrenos, Ahmet ve Hüseyin de Rumeli'de çıktıkları akınlarda ve katıldıkları seferlerde yararlık gösterdiler.
İsa Bey, Eğri ve Karlıeli'nde sancakbeyliği yaptı. Arnavutluk içlerine akınlar düzenledi ve Adriyatik kıyılarına dek ulaştı. Mirdita beyi Ohion Kastriota'ya boyun eğdirdi (1428), aralarında sonradan ayaklanacak olan İskender Bey'in de bulunduğu oğullarını rehin alarak Edirne'ye gönderdi. 1444'de Hunyadi Yanoş'la yapılan Niş savaşına katıldı. 1447de Mora'ya akın düzenledi, Korinthos duvarını yıkarak Lakedaimon'u ele geçirdi. Bunun ardından, İtalyanlardan yardım gören İskender Bey'i bozguna uğrattı. Atina'daki Osmanlı hazinesinden altın çalarak Venedik'e sığınan bir tutsağı geri almak için Koron üzerine yürüdü, Argos'u ele geçirdi (1463). Bu olay nedeniyle altı yıl sürecek olan Osmanlı-Venedik savaşları başladı. Mihaloğullarından Ali ve İskender beyler ve Malkoçoğlu Bali Bey'le birlikte çıktığı Erdel seferinden dönüşte, Karlsburg yakınlarında yollarını kesen Erdel Voyvodası İstvan Baıthoıy kuvvetleriyle giriştiği savaşta şehit düştü (1479'dan sonra). Oğullarından Mehmet Bey, 1502'de, Elbasan sancakbeyi iken Sırac'ı Osmanlı topraklarına kattı.
