YÜZBAŞI SELAHATTİN (Yurtoğlu)
YÜZBAŞI SELAHATTİN (Yurtoğlu)
(Edirne 1894- Ankara 1956) Asker, kvayıu milliyeci. Önce mahalle mektebinde, sonra Edime Askeri Rüştiyesi ve İdâdisi'nde okudu. 1910'da Ilarbiye'ye (Kara Harp Okulu) girdi, 1912'de piyade teğmeni olarak orduya katıldı. 1915'te üsteğmen, savaş alanlarındaki hizmetleri dolayısıyla 1918'de yüzbaşı oldu. Haziran 1919'da 56. Tümen Komutanı Kurmay Albay Bekir Sa¬mi Bey'in (b. Bak.) yaveri olarak, onunla birlikte Bursa'ya geldi. 8 Temmuz 1920'de Bursa'nın Yunanlılar tarafından işgal edilişine değin, bölgedeki tüm siyasal ve aske¬ri olayların içinde yaşadı. Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) ile doğrudan ilişki kurdu; Yusuf İzzet Paşa'nın (b. bak.) Ankara'ya giderek Ulusal Savaşım'a katılması aşamasında Mustafa Kemal Paşa'nın devrimci buyruklarını uyguladı. Askerlik yaşamı ile ilgili savaş anılarını on beş cilt halinde topladı. Bunların arasında Bursa'da görevli bulunduğu döneme ilişkin olanlar, Kurtuluş Savaşı sürecinde Bursa'da yaşanan gelişmeleri ışık tutucu niteliktedir.
1926'da ordudaki görevinden kendi is¬teğiyle emekliye ayrılan Y, çeşitli devlet ku¬rumlarında çalıştı. "Harp Madalyası", "Kılıçlı Beşinci Rütbeden Mecidî" ve "İkinci Rütbeden Alman Demir Salip" nişanları ile "İstiklal Madalyası" sahibi idi.
Anıları, İlhan Selçuk tarafından romanlaştırılarak iki cilt halinde 1973'te yayımlandı. İlhan Selçuk, Yüzbaşı Selahattin'in Romanı adıyla yayımladığı anılarının son bölümünde, o'nıı şöyle tanımlamaktadır:
"Yüzbaşı Selahattin'in Romanı gerçekte bil' kişinin değil, bir kuşağın romanıdır; Osmanlı İmparatorluğu inin son kuşağının romanı... Yıkılan imparatorluğun yerine Turan İmparatorluğunu kurmak isteyen, ama bu düşsel serüvenin peşinde yenilgiden nilgiye uğradıktan sonra Anadolu'da ulu¬sal gerçekçiliğe dönüşümün romanı...
Yüzbaşı Selahattin bir çağ değişimini kişiliğinde yaşamıştır, umutla, acıyla, kor¬kuyla, yüreklilikle, bilinçle, bilinçsizlikle...
Yüzbaşı Selahattin küçükken sandala binmekten korkardı, keleklerle nehirleri aştı Bağdat'ı kurtarmak için... Gizli ödeneklerin yüzbinlerce altın lirasını elinde tuttu, ama sonunda parasız kaldı; karısını hastaneye yatırıp ameliyat ettirmek için dürbününü satmaya kalktı. Yüzü açık kadın görmekten ıstırap duyardı gençliğinde, ama eşine kaç-göç uygulamadı. Savaşlara girdi çıktı; ölümlerden kurtuldu; insanlar öldürdü gözünü kırpmadan; sonra eşinin ölümüne yıkıldı, bitti; yüreğinden vuruldu en büyük duygusallıkla... Turan'ı kurtarmak istedi. Anadolu'nun kurtulamayışını yaşadı ölünceye dek... Yenilginin romanını yazdı bir ömür boyu... İtalyan Harbinde yenildi, Balkan Harbinde 'Payitahta dek uzanan bir çöküntünün acısını tattı. Birinci Dünya savaşı nda İran içlerinde Dil-man'dan, Irak cephesinde Bağdat'tan ve Kafkasya 'da Baku 'dan yenile yenile çekil¬di mücadele İstanbul'una... Turanı kurtarayım derken, Türkiye'yi yitirmişti...
Anadolu 'ya geçti bu kez.
Ve sonunda, kuıtuldu Anadolu...
Ne var ki Yüzbaşı Selahattin, kuıtulmuş sandığı Anadolu'nun kurtulamayışını da yaşadı. Emperyalizm asker giysilerini çıkarmış, sivil giyinip kıravat takarak gelmişti bu kez... İlk bakışta görünmeyen ve tanın¬mayan bu düşmanın pençesinde kıvranıyor, bir türlü kurtulamıyor, çağdaşlaşamı-yordu Türkiye
